KIM CỔ KỲ QUAN - Ông Ba Thới - Quyển 4 - Vân Tiên

TẢI KIM CỔ KỲ QUAN TRỌN BỘ 9 BỔN TUỒNG PDF

Nội Dung

KIM CỔ - Vân Tiên - PHẦN 1

Trước đèn xem truyện Tây Minh
Gẫm trong thiên hạ vô tình nào hay
Minh tâm thánh trước đặt bày
Làm người suy cổ nghiệm kim thì tường
Tử sanh thiên số vô thường
Dữ lành hai lẽ không tường thời thôi
Làm người sao bạc như vôi
Làm sao cho đặng đứng ngồi hiển vang
Sống ngồi dương thế đạt an
Thác về tiên cảnh giàu sang làm gì
Nam mô hai chữ từ bi
Để cho thiên hạ khinh khi mặc lòng
Bây giờ thôi đã hết trông
Làm lành bỏ dữ mà không có đành
Ở đời nhiều kẻ khôn lanh
Sống khôn thác dại tương tranh làm gì
Khôn thời niệm Phật từ bi
Làm lành bỏ dữ chớ khi Phật Trời
Hạ Nguơn ăn nói nhiều lời

Ngược xuôi thừa thiếu hết đời đừng than
Bây giờ tới lúc gian nan
Con thời hại mẹ, vợ toan hai chồng
Bấy lâu sang trọng còn trông
Bây giờ giàu có cũng không có mừng
Khát nước cầm gáo ngó chừng
Bao giờ gặp lúc tưng bừng sẽ hay
Làm người giữ vẹn thảo ngay
Cũng như cây cả gió day chẳng sờn
Vì ai đặng cá quên nơm
Đặng chim bẻ ná mà quên ơn Thầy
Người ngay dạ luống châu mày
Cũng như gió tạt chòm mây che trời
Phật đà dạy bảo hết lời
Để cho thiên hạ đổi đời tà tây
Rồi đây biết lẽ gian ngay
Rủ nhau mà thác bỏ thây lấp đàng
Trách ai đem dạ lăng loàn
Mỗi nơi mỗi muốn mỗi đàng mỗi ưa
Hết nắng rồi lại tới mưa

Phật Trời thôi đã lưới thưa bủa vòng
Bây giờ còn hỡi bịt bòng
Chừng nào gặp Hội Mây Rồng sẽ hay
Niệm Phật Phật độ thiệt may
Phật không có độ bỏ thây đã rồi
Nghĩ ra phận bạc là tôi
Chùa chiền không tưởng nằm thôi một mình
Bây giờ năn nỉ làm thinh
Chừng nào gặp chốn đao binh hết sầu
Ví như Địch Thanh nằm cầu
Cảm thương các chú bên Tàu qua đây
Cũng như Nhạc Phi bị vây
Ngưu Sơn thất tuế ai hay cơ tình
Phật Trời lòng ở cao minh
Xét xem trần thế trung trinh ít người
Vui chi mà lại tức cười
Bạc bảy đem đổi vàng mười chỉnh ghê
Em tôi giấc ngủ chưa mê
Trong nhà tằm chín, ngoài dê xổ chuồng
Chí tâm cất quán đúc chuông
Tầm chùa niệm Phật giải buồn hết hung
Phật lập Hưng Thới thôn trung
Từ năm Kỷ Dậu lập chung với làng
Thầy xưa dạy bảo tỏ tàng
Tây An viễn đại gần đàng đế cung
Bây giờ phân rẽ cội thung
Chừng nào gặp hội cội thung mọc chồi
Ngai vàng vững đặt báu ngôi
Trên vua khai rạng dưới tôi trung thần
Để cho Trời Phật định phân
Làm tôi phải trả nghĩa nhân vẹn đền
Cơm Trời đất Phật làm nên
Làm người sao chẳng lo đền lại vong
Cá thu còn ở biển Đông
Rau vừng hết lộc còn trông nỗi gì
Vô chùa niệm Phật qui y
Dám khuyên thượng trí đừng khi quê mùa
Hay chi những sãi ở chùa
Hèn chi thiên hạ bốn mùa lạnh hương
Nước chảy vì có đường mương
Đuốc soi hang tối mới tường nẻo xa
Niệm Phật thời tưởng Thích Ca
Niệm Phật thời tưởng Tiên Gia của mình

2

Niệm Phật nên rất hữu tình
Thưa mà chẳng lọt thinh thinh lưới Trời
Để cho thiên hạ đôi lời
Tàu Tây nó chạy xa vời hết trông
Gắng lòng niệm Phật chí công
Dầu mà có thác cũng không mất phần
Làm người giữ vẹn nghĩa nhân
Chung thân hành thiện thiện tồn vô dư
Kìa ai than khóc ưu tư
Phật Trời dạy bảo tâm tư tại mình
Nhớ xưa hồi thuở trào Minh
Phật ra giáo thế gẫm tình ai hay
Sao bằng ăn ở thẳng ngay
Dương cang chánh đạo bỏ thây cũng đành
Chim khôn lựa nhánh cây lành
Người hiền tầm chúa ai dành ngày sau
Đói lòng ăn mắm với rau
Làm lành niệm Phật ngày sau mà nhờ
Mất vãi thời sãi nói sơ
Đố ai gỡ đặng mối tơ mới mầu
Việc đời thôi hỡi còn lâu
Chừng nào có nước con trâu hết cày
Thương người công khó rất dày
Phật Trời cứ thẳng như dây mực tàu
Bấy lâu dạ dốc làm giàu
Bây giờ lòng muốn qua cầu Tây phang
Công lao tiêu tứ chẳng màng
Tầm miền cực lạc coi đàng bao xa
Nam mô Bồ tát Ma ha
Niệm Phật ngó thấy Phật sa giữa trời
Hạ Nguơn nay đã biến đời
Chừng nào giấy bắc lại dời về nam
Hạ sanh dân chúng lòng tham
Quốc gia điều luật xử tam ngũ hình
Khiến nên thiên hạ động tình
Trời xui ách khổ đọa hình ngục trung
Xét trong thiên hạ không cùng
Làm lành thời ít làm hung thời nhiều
Sơn Tô báu vật mỹ miều
Gạo châu củi quế hết chiều thời no
Làm người quân tử phải lo
Lo bề đạo đức đói no chẳng màng
Có buồn thời uống giấy vàng
3

Gặp cơn bát loạn biết đàng mà đi
Lòng đầy cũng chẳng ép chi
Mặc tình bá tánh xét suy mà nhờ
Đời nầy còn hỡi bơ vơ
Chúa tôi hai ngả vật vờ bắc nam
Thiện từ lòng dạ đừng tham
Dĩ ân báo oán thời mang khổ nghèo
Xét xem trần thế cheo leo
Thấy trông thiên hạ hiểm nghèo mà thương
Phật cho nên mới nghiệm tường
Phật bảo thì phải chỉ đường cho dân
Nam trào quân chánh nhơn ân
Bảo an thiên hạ trung phân tỏ tàng
Bửu linh bốn chữ rõ ràng
Tầm chùa niệm Phật nhứt tràng thọ an
Bây giờ hết lúc gian nan
Đem nhau ta sẽ lập đàng công danh
Cam La sớm gặp cũng xinh
Muộn thời Khương Tử cũng vinh một đời
Giấy trắng mực viết vẽ vời
Khuyên trong bá tánh nghiệm lời xét suy
Có cha có mẹ bù chi
Không cha không mẹ lấy gì con ăn
Gió đưa mây tạc thấy trăng
Ở đời nhiều kẻ lăng xăng mà buồn
Làm người giữ đặng tròn vuông
Xuân qua hè lại lụy tuôn không chừng
Ngó lên Bảy Núi thấy rừng
Thương người trung nghĩa biết chừng nào phai
Niệm Phật có Phật Như Lai
Việc đời ngó thấy chiều mai thời rồi
Ví dầu tình bậu muốn thôi
Bậu gieo tiếng dữ cho rồi bậu ra
Làm lành thấy Phật Thích Ca
Làm dữ thác xuống Diêm La hành hình
Trách ai đem dạ bạc tình
Ân thâm nghĩa trọng lánh mình lại chê
Niệm Phật thiệt nhiều người quê
Miệng thời niệm Phật lòng chê mới kỳ
Xưa nay những kẻ vô nghì
Dầu cho có sống làm gì nên thân
Phật Đà bố đức thi ân
Muốn cho thiên hạ đặng gần vùa hương

4

Ở xa chẳng biết mà tường
Ở gần sao lại lánh dường Phật Tiên
Chừng nào căn bịnh đặng yên
Thời tôi mới nói chuyện riêng ở đời
Vắn cổ kêu chẳng thấu Trời
Phật còn tám nạn huống người ba tai
Niệm Phật có Phật Như Lai
Có Quan Bồ Tát chiều mai độ mình
Tuy là trời đất rộng thinh
Thiên cơ một phút đao binh dấy loàn
Để cho thiên hạ dọc ngang
Xui mưu làm loạn thì hoang cửa nhà
Khuyên trong bá tánh trẻ già
Làm lành bỏ dữ kẻo mà đọa thân
Phật dạy đại nghĩa dạy nhân
Phật không có dạy cầm cân vặn đòn
Thấy đời trần hạ thon don
Làm lành thì thấy chữ son hiệu đề
Muốn cho thảo thuận một bề
Làm lành niệm Phật đặng về Tây phang
Làm người sao khỏi gian nan
Hết cơn bĩ cực tới đàng thới lai
Giấy vắn lời hỡi còn dài
Mặc tình bá tánh nào ai ép lòng
Gạn đục thì phải lóng trong
Xét xem chưa biết kẻo không bịt bòng
Thương trong bá tánh hết lòng
Thầy xưa dạy bảo cũng không nghe lời
Kỷ Dậu Thầy ra độ đời
Xét xem cho biết những lời gian ngay
Niệm Phật không cần ăn chay
Niệm Phật thì giữ lòng ngay phận mình
Bây giờ năn nỉ ai binh
Lá lai cũng bởi tại mình thuở xưa
Mấy điều hung dữ khá chừa
Ở đời nhiều kẻ không ưa Phật Trời
Ví như Hạng Võ khi lời
Thất cơ Hàn Tín dời về Ô Giang
Xưa còn thương kẻ gian nan
Huống nay bao nỡ lấp đàn bỏ chuông
Bây giờ thôi đã hết trông
Công danh hết tưởng vợ chồng hết duyên
Đời này quả báo nhãn tiền
5

Giữ sao cho đặng khó miền trầm luân
Phật Đà xét lẽ oan ưng
Thấy đời trần thế Phật thương không cùng
Tôi muốn nói chuyện tầm khùng
Mặc tình bá tánh có dùng thời coi
Phật bảo thời phải xét soi
Xét trong bá tánh thử coi dữ lành
Làm người bất úy tử sanh
Sống nay làm tướng thác thời rạng danh
Chùa linh chẳng kỳ tượng tranh
Có lòng Phật hiện rồng đoanh không chừng
Đoái nhìn bốn phía những rừng
Trời đà tối mịt biết chừng nào trông
Làm tôi bền chí dày công
Phật không sở dục tại lòng thế gian
Niệm Phật thì phải gian nan
Niệm Phật thì phải lánh đàng thị phi
Công danh phú quí làm chi
Nam mô hai chữ từ bi rèn lòng
Hết Nam rồi Bắc lại Đông
Tiểu nhơn quân tử ai không tranh hùng
Bấy lâu Phật dạy không dùng
Làm lành bỏ dử bỏ hung đặng nhờ
Nhớ xưa hồi thuở sơ khai
Thần nông chưởng thực lâu dài nhờ ai
Bây giờ gánh nặng hai vai
Ơn cha nghĩa chúa sao ai không đền
Niệm Phật sao đặng làm nên
Cửa nhà giàu có dưới trên thuận hòa
Khuyên trong bá tánh chư gia
Phật Đà chỉ sử cho ta một lời
Thứ năm đến thứ ra đời
Phật Bà dạy bảo như lời ngày xưa
Làm thơ mà gởi cho mưa
Mưa đưa cho gió gió đưa lại chùa
Bây giờ xin chớ hơn thua
Tầm chùa niệm Phật bốn mùa công phu
Nhứt tâm biển thánh rừng nhu
Chừng nào gặp hội trung thu danh đề
Muốn cho sông cận non kề
Trở về chốn cũ lập bề thất gia
Làm con chẳng dám cãi cha
Chừng nào an trị quốc gia cũng đành
6

Ngó lên mây bạc mây xanh
Làm trai trung hiếu dạ đành ba sanh
Giữ cho đừng rách thời lành
Con nhà niệm Phật như nhành quế hương
Chẳng thà ghét trước sau thương
Ghét thương hai lẽ oan ương chốn nào
Quán xưa ghét kẻ tầm phào
Ghét cay ghét đắng ghét vào trong tâm
Ghét đời Thương Trụ đa dâm
Cầu thê sát tướng đã lâm ngục hình
Tướng trào nhiều người trung tin
Đều thời phản Trụ lánh mình đầu Châu
Hớn xưa trung nghĩa Công Hầu
Nịnh thời Đồng Trác Hớn trào ở đâu
Chư châu chư quốc qui Châu
Khiến nên thiên hạ đâu đâu thuận lòng
Văn ban võ bá hội đồng
Đề cho bốn chữ Tăng Long Thọ Trường
Châu vương đại đức ân lương
Khiến nên thiên hạ bốn phương phục tùng
Bây giờ tôi hỡi còn khùng
Chừng nào Phật khiến hết khùng tới điên
Khuyên trong bá tánh chư viên
Hết tiền mua giấy thời yên nước nhà
Nam trào nối trị quốc gia
Muôn dân lạc nghiệp gần xa thái bình

(Nam mô Quan Thế Âm Bồ tát Ma ha tát)

KIM CỔ KỲ QUAN QUYỂN 4 - VÂN TIÊN - PHẦN 2

Thiện từ huấn dụ lời răn
Giải buồn một bổn khó khăn chẳng nài
Nam Kỳ Lục Tỉnh ai ai
Ở đời có muốn lâu dài thời nghe
Gió tây thổi trước mũi ghe
Bồng con dắt vợ chạy te vô rừng
Người khôn ăn nói có chừng
Chớ đừng ngó thấy ở rừng mà chê
Mắc điếm bợm bảy mà ê
Chừng nào tin thiệt thì quê hư rồi
Ơn cha nghĩa mẹ đền bồi
Chớ đừng phụ bạc mà tồi bại thân
Làm trai giữ vẹn nghĩa nhân
Trung quân hiếu phụ thì thân đặng toàn
Gái thời tiết hạnh một đàng
Chớ đừng học thói Phi Lang hư mình
Chớ đừng ăn quán ngủ đình
Mèo đàng chó điếm lộng tình đọa thân
Trung quân thác đặng thành Thần
Ngày sau thì cũng kim lân phục hồi
Muốn cho danh vọng cao ngôi
Liều thân trả nợ đền bồi quân thân
Trào tây nhiều kẻ phi ân
Người nam sao chẳng xét thân mà nhờ
Đời nầy bối rối như tơ
Chòm ong vỡ ổ ngẩn ngơ cho người
Chớ đừng thấy vậy mà cười
Người phàm mắt thịt dễ ngươi mà lầm
Mấy ai ở đặng nhứt tâm
Nắng toan giúp nón, mưa dầm giúp tơi
Gắng công mà ở với đời
Giàu nghèo thời để Phật Trời định phân
Chớ đừng bạc nghĩa phi ân
Phật Trời nay đã cầm cân công bình
Làm người xét nhục xét vinh
Chớ dừng ỷ thế đọa hình hết trông
Cơm ai mà đặng no lòng
Đất ai mà ở không lòng thương vua
Công danh phú quí có mùa
Làm lành niệm Phật tu chùa lâu năm
Đêm thanh nguyệt chiếu mười lăm
Mình lầm Trời Phật có lầm ở đâu
Nào ai nhảy xuống ao sâu
1

Mà đo miệng cá uốn câu cho vừa
Chớ đừng nói thiếu nói thừa
Làm thân con gái thời chừa nguyệt hoa
Làm con có mẹ có cha
Không phải lỗ nẻ chun ra mà cuồng
Chỉ mành một sợi treo chuông
Người buồn lại gặp cảnh buồn khá thương
Gắng lòng đạo lý nhứt trường
Dầu ai lấp ngõ ngăn đường mặc ai
Đói lòng ăn bắp với khoai
Chờ cho tới lúc chiều mai coi đời
Giữ lòng chớ đổi đừng dời
Dữ lành thời để Phật trời định cho
Làm người sao chẳng biết lo
Nhà ngói cũng hết, của kho chẳng còn
Càng ngày càng hao càng mòn
Mười phần hết chín chẳng còn người hung
Nói thời nói hết cho cùng
Đàn bà dạ ở bất trung nhiều người
Đừng thấy vui vậy mà cười
Phật Trời đã xử mười người còn năm
Đời nầy giả điếc giả câm
Biết ăn biết nói sôi tâm phừng phừng
Tiều phu xưa ở trên rừng
Gánh củi đổi gạo cầm chừng cũng no
Công danh phú quí thời lo
Đến cơn bát loạn nằm co kêu Trời
Chắp tay vái Phật cầu Trời
Nhứt tâm thiện niệm trông đời bình an
Thầy xưa dạy bảo rõ ràng
Bắc phương gặp chuột ra đàng thời sang
Trong trào có một thị lang
Ân rồng đem nạp phò an Tề trào
Xét mình đã mấy công lao
Thầy xưa lặn lội biết bao nhọc nhằn
Dạ sao dạ ở lăn quằn
Chớ đừng bắt chước mấy thằng bành tô
Áo thun áo bó mặc vô
Nó thấy niệm Phật nam mô nó cười
Bạc bảy sánh với vàng mười
Mua tiếng niệm Phật ít người bán cho
Hết đói rồi lại tới no
Làm người sao chẳng toan lo lâu dài
Chẳng kỳ mà tới chiều mai
Chừng nào Phật khiến như khoai gặp giồng
Người ngay đem dạ đợi trông

Người dữ thời lại lòng mong giựt đồ
Chắp tay niệm Phật nam mô
Lòng ta ta giữ hung đồ mặc ai
Tích thiện thì thiện huờn lai
Ai mà tích ác chiều mai tiêu hồn
Nước trong lòng để một bồn
Ngày sau thiên hạ tiếng đồn lưu danh
Đời này cũng khá làm lành
Gắng lòng niệm Phật cầu sanh ông bà
Chớ đừng phụ bạc áo dà
Ngày sau nối trị quốc gia yêu dùng
Thương người trung nghĩa không cùng
Trời đà mở cửa cho người khùng điên
Vì ai nên có giặc Phiên
Phật sai chiến quốc Kim Phiên qua rày
Chừng nào Nam Việt hết đày
Phật biểu trở lại chẳng chầy bao lâu
Tháng năm sắp tới thời lâu
Tháng năm đi ngược về sau thời gần
Phật còn thương người nghĩa nhân
Lẽ nào để kẻ phi ân dấy loàn
Núi đá rày đặng thánh vàng
Nhà ngang dãy dọc xóm làng sung vinh
Thầy xưa lời để minh minh
Đố ai có biết giấy hình về đâu
Làm người chẳng xét cạn sâu
Làm sao cho biết đâu đâu mà tường
Gắng công mua đất lập vườn
Để cho con cháu sau tường dại khôn
Tích đức thời đặng lưu tồn
Tích tài như thể đầu cồn sóng xao
Đoài nhìn mấy cụm cù lao
Thương trong bá tánh biết sao ở đời
Nên hư chứng có Phật Trời
Bôn chôn sao khỏi đổi dời sao xong
Nước lòng dưới đục trên trong
Thủ nhân vi chánh lẽ công thời màng
Cũng chưa có đặng cho an
Mà hồng lập xóm lập làng làm chi
Đời nầy nhiều kẻ dễ khi
Tới chừng đến thế trốn đi đường nào
Khuyên người rán cặm lấy sào
Cặm đầu cho chặt cũng nhào xuống sông
Ngồi buồn bắt mặt vội trông
Tai nghe phưởng phất gió đông nhờ rày
Thương cha lại cám nghĩa Thầy

Nhớ lời dạy bảo những ngày trường văn
Đói lòng thời lại phải ăn
Chừng nào ngó thấy cung trăng vui mừng
Ngó ra mé biển chưn rừng
Đất đồng ruộng mẫu nói chừng ngày sau
Câu thời câu đợi công hầu
Chừng nào thiện ác đáo đầu sẽ hay
Nổi gió thì mây lại bay
Phật Trời ghét vạy thương ngay ai tường
Thầy xưa vạch ngõ chỉ đường
Dữ lành hai lẽ số thường định phân
Phật Trời như thể cầm cân
Tại người bất nghĩa bất nhân lại phiền
Tham nơi đồng bạc đồng tiền
Chớ đừng ghét ngõ ghen hiền mà hư
Chớ đừng đem dạ cẩu trư
Thấy người trung nghĩa ưu tư hại người
Thấy vui mà chẳng dám cười
Xem trong Nam Việt nhiều người bỏ thây
Thiệt đà Phật giỏi Trời hay
Người phàm khác thể gốc cây biết gì
Công danh phú quí làm chi
Làm lành niệm Phật qui y giữ mình
Khó thời phải ở hết tình
Ai ai cũng vậy như mình thuở xưa
Trời đà vận chuyển gió mưa
Tam niên phong võ cũng chưa thấy đời
Biết sao lên đặng trên trời
Hỏi thăm cho rõ việc đời cạn sâu
Ai từng làm ruộng không trâu
Nước Tần sau lại thâu lai Hớn trào
Vận nghèo phải chịu biết sao
Chừng nào gặp hội cá ao vẫy vùng
Ơn cha nghĩa chúa không cùng
Đạo làm tôi tớ phải dùng liều thân
Có nghĩa thì nói với nhân
Biết ai mà đặng dung thân cho mình
Tuy là khác dạng khác hình
Lời ăn tiếng nói cũng tình nghĩa nhân
Biết sao cho phải mà phân
Người dưng khác họ là thân của mình
Cửa chùa mở rộng thinh thinh
Mặc tình bá tánh nhục vinh tại mình
Biết sao mà lại ép tình
Thân ai nấy độ biết mình phải không
Ngó ra thấy cá hóa long

Đồ ai đem bỏ ở trong chùa nầy
Đêm nằm trằn trọc nhớ Thầy
Từ năm Kỷ Dậu châu mày đến nay
Thầy đà phưởng phất nương mây
Biết sao cho đặng tôi nay theo Thầy
Chừng nào tôi mãn căn đày
Vái Thầy trở lại độ rày chúng sanh
Lập thân hành đạo dương danh
Vùa hương bát nước ai dành ngày sau
Chí tâm đào giếng cho sâu
Mảng lo trung hiếu thảm sầu từ đây
Đừng chê Trời Phật chẳng hay
Ngày sau thân thể như cây không trồng
Chữ rằng sư phụ đạo đồng
Ơn cha nghĩa chúa nào lòng chẳng thương
Có đi nên mới biết đường
Không thời như kẻ ở vườn biết đâu
Sài Gòn, Gia Định thảm sầu
Nước đâu mà chảy rung cầu ngập cây
Nhiều người dạ thảo lòng ngay
Ngày sau cũng đặng lai đây sum vầy
Chẳng kỳ công trận cao dày
Lòng người ngay thẳng Phật Trời độ cho
Mặc ai bảy liệu ba lo
Giữ sao cho khỏi nằm co kêu Trời
Đồng Nai đá lửa rạng ngời
Vận hưng trời khiến lại dời về đây
Muốn cho tớ đặng gặp Thầy
Ăn ngay ở thiệt thì mầy thấy tao
Đời xưa nay có khác nào
Muốn ra ai cấm muốn vào ai ngăn
Quán ta kinh sử đã rằng
Coi rồi lại khiến lòng hằng xót xa
Thấy đời tà mị quỉ ma
Ai mà thương Phật Phật mà thương ai
Thương Phật niệm Phật chiều mai
Chớ đừng bắt chước Phong Lai bỏ mình
Vì ai nên mới ẩn hình
Phật đà biểu vậy gẫm tình ai hay
Việc rồi mới biết gian ngay
Chừng nào xét lại thì thây nằm đồng
Khác nhau có một tấm lòng
Chanh khế một dạ bưởi bòng cũng chua
Bây giờ đừng có tranh đua
Làm ruộng có mùa niệm Phật lâu năm
Chữ sanh tử, bất sanh tâm

Mình lầm mình nói Thánh nhân nào lầm
Kinh Phật là sách Minh Tâm
Coi rồi như thể trăng rằm tháng giêng
Nói ra anh chị lại phiền
Đời nầy nhiều bạc nhiều tiền thì hơn
Dùng là dùng nghĩa dùng nhơn
Dùng chi tiền bạc mà coi hơn người
Ngửa than Trời chín Phật mười
Để cho thiên hạ nói cười khùng điên
Chừng nào trừ Cốt Đột yên
Thời người mới hết cười riêng chê thầm
Lời nói khôn dại tại tâm
Chớ đừng tích oán thù thâm làm gì
Đạo Phật rày đã hết suy
Từ nay sắp tới dĩ qui thượng đường
Ở cho biết dạ tâm cường
Bỏ lòng đạo tặc giữ đường thảo ngay
Làm lành niệm Phật thì hay
Công danh phú quí cho vay khỏi đòi
Tuy là nhựt nguyệt xét soi
Thời mình cũng xét cũng coi phận mình
Ai mà dám trách Thiên Đình
Công minh chánh lý xử hình ngày sau
Bây giờ lòng tưởng làm giàu
Tới chừng thiện ác đáo đầu ngồi lo
Hạ Nguơn hồn phách tiêu tro
Chớ đừng thấy vậy ăn no vui cười
Tôi nói có chứng chín mười
Không phải một người nói chuyện bất minh
Ngày sau các nước lai chinh
Tây Dương, Anh Quốc chiêu binh qua rày
Nữ phiên công chúa tài hay
Trận đồ bát quái đánh nay nửa lừng
Tương tranh quờn ẩn trong rừng
Lòng buồn nói chuyện nhớ chừng mà chơi
Ai ai bền chí ở đời
Chừng nghe sấm đất cửa Trời mở ra
Xử mình tiên trị kỳ gia
Hậu trị kỳ quốc nghĩ ra khó bì
Phật sai một nước dị kỳ
Mình thời có cách khác thì người ta
Phật biểu qua xử tà ma
Nó mà ăn thịt người ta muôn ngàn
Thầy xưa dạy bảo tỏ tường
Làm người sao chẳng lánh đường tà ma
Khuyên người trai gái trẻ già

Làm lành niệm Phật sau mà ấm thân
Phật thương kẻ nghĩa người nhân
Tại mình ở bạc vong ân chớ bì
Thấy trong Lục Tỉnh Nam Kỳ
Chùa thiền rực rỡ cũng bì cù lao
Nhà thờ phố ngói thấp cao
Nam thanh nữ tú ra vào coi xinh
Hết nhục rồi tới thời vinh
Làm sao khỏi chốn đao binh mới tài
Ngồi buồn nói chuyện dông dài
Bắt quàng bắt niển nói hoài quên thôi
Bao giờ Chợ Lớn hết vôi
Bắc nam hết cá mình ngồi thảnh thơi
Có thân thời phải xét đời
Nắng thời phải chịu đừng lời thở than
Bao giờ cho chúa tôi sang
Qua tới Dần Mẹo thời an nước nhà
Khuyên lòng bá tánh trẻ già
Niệm Phật chẳng tốn tiền nhà bao nhiêu
Phật muốn sống hết cho nhiều
Phật đâu có muốn xử tiêu làm gì
Nói khôn mà chẳng biết chi
Có chứng liều mạng thác thì khỏe thân
Tại mình ác đức bất nhân
Biểu ai tưới nước vun phân cho mình
Bời người ăn ở bất minh
Cho nên Trời khiến tà tinh hại rày
Đói rách là Phật bắt đày
Làm người chẵng nghĩ đêm ngày ưu tư
Nam triều sau có quân sư
Coi mười tám nước chư châu phục tùng
Ngày sau nhiều kẻ anh hùng
Nghề văn nghiệp võ trí trung không cùng
Biết chừng nào ngủ không mùng
Bây giờ nói chuyện tầm khùng khó nghe
Lời Thầy ghi trước không e
Bây giờ nói chuyện trồng tre ai màng
Ở đây như kẻ lỡ đàng
Thương người xa xứ dạ càng chẳng yên
Phật tra ngũ thập dư niên
Tây phiên cai trị Nam biên dữ lành
Nam triều rày đã rạng danh
Cớ sao các nước tương tranh nỗi gì
Xét xem Lục Tỉnh Nam Kỳ
Phật Trời ngồi chốn cung ly An Hòa
Tây phiên muốn lập nước nhà

Kết duyên Hớn thất thuận hòa dưới trên
Phật cho cơ nghiệp làm nên
Chư châu chư quốc dưới trên một lòng
Đại Nam ngồi ngự đền rồng
Phật cho các nước đại đồng tiểu bang
Bây giờ nhà dọc dãy ngang
Phố lầu chợ quán muôn ngàn người ta
Lập làng lập xóm vạn gia
Quan quân thiên hạ vào ra nhộn nhàng
Bây giờ lo việc chẳng an
Có thân phải giữ kẻo oan linh hồn
Thân nay như thể đầu cồn
Giữ sao cho đặng tích tồn Đồng Nai
Ngày sau cũng đặng lâu dài
Tây phiên thời ở cõi ngoài làm ăn
Bao giờ Nhựt Nguyệt hiệp căn
Lập đời thượng cổ như trăng đêm rằm
Trường sanh bất tử chẳng lầm
Đời nầy sao cũng tuyệt âm không còn
Nói ra trong bụng héo hon
Thương Thầy cám cảnh lòng son sụt sùi
Làm tôi nhớ chúa ngùi ngùi
Biết sao mà đặng tới lui ngày rày
Tôi chưa có mãn căn đày
Lời phàm thời nói quả nay dương trần
Có thân thời khổ với thân
Thân ôi! Thân có mấy lần gian nan
Người nói thời chẳng có tang
Tôi nói có tích mà mang tiếng đời
Chấp tay vái chín phương Trời
Cầu mười phương Phật cho đời bình an
Đất Phật thời thiệt đất vàng
Trân châu mã não chang chang sáng ngời
Sơn tô bửu vật để đời
Đố ai có biết Phật Trời ở đâu
Chẳng lo đào giếng cho sâu
Tới chừng có khát nước đâu uống rày
Nợ đời có trả có vay
Giữ sao cho khỏi bỏ thây thuở nầy
Chắp tay niệm Phật vái Thầy
Đặng cho mình sống đời nầy mà coi
Đời cạn thời phải xét soi
Làm lành niệm Phật mà coi hội nầy
Sao sao chẳng kíp cũng chầy
Lời nói không Thầy đố mầy làm nên
Phiền người niệm Phật mà nên

Tôi mà nhắc lại có nên thời nhờ
Nói trong Lục Tỉnh bây giờ
Làm lành niệm Phật mà chờ đợi vua
Nước Nam như thể cái chùa
Ngày sau các nước bốn mùa bán buôn
Bây giờ nói chuyện giải buồn
Nói chuyện luông tuồng biết trúng hay không
Tôi nói những chuyện minh mông
Ngày sau có lập chùa công phủ thờ
Thấy đời trần hạ ngẩn ngơ
Chừng nào gỡ đặng mối tơ hết sầu
Ví như Lưu Bị đi cầu
Lập thành Tân Dã, Kinh Châu an lòng
Đầu sơn làm hội công đồng
Hội mười tám nước xử trong cõi trần
Âm dương xử tội một lần
Vái Phật cầu Trời định phần ngày sau
Làm lành niệm Phật một câu
Chờ cho đất thấp ruộng sâu nên gò
Niệm Phật ý Phật phải dò
Thôi mới biết cạn biết gò biết sâu
Có sông có lộ có cầu
Bây giờ còn thảm còn sầu từ đây
Ăn trái nhớ kẻ trồng cây
Làm người thương vạy ghét ngay không đời
Ai ai cũng ở trong trời
Ăn cơm của Phật lo đời cho Tây
Tôi mà sống nói bữa nay
Ngày mai có thác bỏ thây cũng đành
Chim khôn lựa nhánh cây lành
Dầu ai ăn trái bẻ nhành mặc ai
Chớ đừng ăn bắp chê khoai
Ăn cơm chê cháo chiều mai đói lòng
Khát nước thời chạy vô đồng
Chừng nào có đói trong lòng nam mô
Thương người bổn đạo Gia Tô
Ngày sao có biết nam mô đạo gì
Đặt làm một bổn vĩnh vi
Đặng cho bá tánh chép ghi coi đời

(Nam mô A Di Đà Phật)

KIM CỔ KỲ QUAN QUYỂN 4 - VÂN TIÊN - PHẦN 3

Trước xem đời cổ vãng kim lai
Trào Gia Nghị nào ai có rõ
Đời ma quỉ nhiều loài săn cỏ
Đất Đồng Nai đèn đỏ ai tường
Ví cũng như Triệu Tử Đương Dương
Đời hằng gọi trào Đường Tiết Thị
Chớ bọc thói Tào Gia mong Ngụy
Đừng noi theo Đổng Tặc lụy thân
Xem thấy đời trần hạ khó phân
Liếc mắt thấy trung thần ít kẻ
Người ngay thảo thiệt thà Trời đẻ
Đứa gian tà lỗ nẻ chun ra
Con mồ côi không mẹ không cha
Nên nó đè cột nhà nó đụng
Người quân tử dĩ mưu trí dụng
Kẻ tiểu nhơn bất tụng đạo mầu
Giặc Bắc Kinh sớm đánh tối đầu
Đời ít kẻ lo sau xem trước
Thấy niệm Phật thật thà lấn lướt
A dua hùa quờn tước Ngụy gia
Xem thấy đời con chẳng có cha
Mà bây gọi rằng nhà an trị
Sao ai chẳng lo đền ơn Nghị
Học thầy nào tưởng trị vui say
Lòng dặn lòng tưởng chủ thảo ngay
Trí bền trí bỏ thây chẳng tiếc
Đạo quân thần nào ai có biết
Đấng anh hùng tử tiết danh thơm
Thà liều mình trả nợ áo cơm
Vong tử mạng tiếng thơm muôn thuở
Đứa gian nịnh thấy càng mắc cỡ
Làm sao mà cho gặp thuở nên
Đạo tu niệm nhiều quên ít nhớ
Nỡ lòng nào đem dạ lấp ngơ
Chốn hạ trần nhiều nỗi bơ vơ
Đời hằng nói quên tơ nhớ vải
Con sanh đẻ đem lòng biến cải
Đạo làm tôi sao phải đạo nhà
Nói khôn thời khôn thuở nên ba
Còn có dại tới già cũng dại
Sao bây chẳng xem đi xét lại
Đạo Nam mô bây lại đành chê
Sống ở cảnh thác trở về quê

Làm sao cho khỏi chốn sông mê
Khá tu thân tưởng đạo ra bề
Noi Thánh trước đặng về cõi thọ
Tu nhơn đạo cứu trong một họ
Phải lo bề thượng thọ qui căn
Của ở chùa thấy dễ nhiều ăn
Mà lỗi thửa búa trăng rìu nguyệt
Đạo tu niệm nhiều tà ít thiệt
Con trong nhà bụng biết làm sao
Vận còn nghèo phải chịu lao đao
Vì như thuở Tiết Giao tị nạn
Sức bây giỏi như chàng Kim Đạng
Vây Tống trào dấy loạn bao lâu
Người ở đời xét trước lo sau
Loài phản chúa đứt đầu có bữa
Con nhớ mẹ như lòng khát sữa
Trời đã mang bụng chửa chờ ngày
Vắn cổ kêu chẳng thấu lòng Thầy
Mòn hơi khóc còn đày đọa tớ
Ăn cơm chúa kẻ quên người nhớ
Đất Nam trào kẻ ở người đi
Mới lạy lên lạy xuống kiến vì
Cứ quen cuộc xưng vi tư chủ
Đạo niệm Phật không cầu không rủ
Sách nói rằng nhứt chủ vi gia
Học đạo lành sợ lỗi quốc gia
Đời ít kẻ xét ra đạo Phật
Đất dày vuông chở che vạn vật
Trời cao tròn soi khắp muôn dân
Nhơn nhơn đều các hữu kỳ phần
Chốn chốn lại dĩ ân đợi vận
Người quân tử lo dày công trận
Kẻ tiểu nhơn tranh thực giận hờn
Làm sao mà trả nợ mười ơn
Xử nhơn đạo cho hơn trần tục
Chẳng đi tu lo đền dưỡng dục
Mảng lo nghèo phàm tục đọa thân
Trung Tống trào một tướng Trịnh Ân
Nịnh Hớn thất phi ân Lữ Bố
Sao bây lại mà không biết hổ
Đất Nam trào tiên tổ chôn đâu
Dầu mài sừng trâu cũng huờn trâu
Chạy mãn kiếp rõ hầu ra khỉ
Hại mạt Trụ vì chưng Đắc Kỷ
Nối Tề trào ơn nghĩ Tam cung
Mình hờn mình ghét nịnh thương trung

Đừng thấy những chuyện hung tha thiết
Người quân tử chí tâm ai biết
Đất Nam trào trả nợ tiếc thân
Người bạc ân để đó có phần
Vọng cao rộng một lần nầy tuyệt
Cơm Thượng Đế không lo Nam Việt
Áo Nam trào chẳng biết ơn vua
Ví cũng như Lương Võ lập chùa
Ngày sau cũng bốn mùa hương lạnh
Tu đạo đức giữ bề hiếu hạnh
Người làm lành Tiên cảnh đặng lên
Mình xét mình biết lẽ hư nên
Xác phàm tục pháo tên đừng sợ
Ây mới gọi rằng người trả nợ
Khen cho người chẳng sợ lưới vương
Thấy hạ trần nhiều nõi tai ương
Sao không sợ sa đường địa ngục
Chí tâm niệm đặng mà lánh tục
Phải lo bề dục báo thâm ân
Đặng mà để các lân một tiếng
Đời thậm khổ vậy nên phiến biến
Hạ Tây trào lòng khiến lại dây
Cơn nguy biến giải vây trả nợ
Thấy cơn khó giúp nhau tư trợ
Gặp hội giàu bưng bợ ai màng
Chốn Tam Châu thây bỏ lấp đàng
Nơi địa ngục muôn ngàn thiên hạ
Tu hình dạng ngày sau mắc đọa
Giữ lòng lành vạn họa giải tiêu
Xem thấy đời sống ít thác nhiều
Ăn có bữa lo chiều không bữa
Ví như thể một muôn xe lửa
Nước một chung chữa đặng mới mầu
Ai ai đều túng nhỉ hàng đầu
Thời bất đạt còn sầu để đó
Loài săn cỏ thấy ngay chẳng ngó
Lo cho mà không ngõ lấp thây
Cơm của Trời ăn phải nói ngay
Đất của Phật ở đây giữ đạo
Tưởng ái quốc lo đền cơm cháo
Lo Hớn trào dạ tợ gươm đao
Ví cũng như cá cạn ở ao
Chờ một hội mưa vào biết mặt
Trào nhà Hớn, Ngô, Tào sanh giặc
Tỷ như hồi tiểu tặc Tân Châu
Trời còn thương giúp trận gió lâu

Nên chúng nó đâm đầu vào bụi
Đạo đàng điếm kêu nhau bằng tụi
Sá chi loài bùi bụi tro bay
Thấy lũ gian mà sợ cho bây
Thác có bữa muôn ngày hết chuyện
Chẳng nhớ thuở Bao Công xử kiện
Thập bát niên tráo chúa hoán miêu
Hạ Nam trào yêu quỉ thiệt nhiều
Nên Trời Phật xử tiêu chớ oán
Thấy ăn nói nhiều lời ngao ngán
Mình oán mình chớ khá oán Thiên
Lo là lo cơ nghiệp chưa yên
Cám là cám đảo quyền bá tánh
Thương Thiên Kim là người đồng tánh
Lo Đường trào vi cánh ngày sau
Thấy Võ Hậu thiết kế mưu sâu
Tru họ Tiết bền lâu sau đặng
Múc nước trong súc chùi đồ cặn
Người ở đời lội lặn hết hơi
Ai nghĩ ai đầu chẳng đội trời
Người nghĩ người chân không đạp đất
Muốn vi cánh lo bề tông thất
Tại lòng người dạ bất tùng qui
Khen cho đời sao chẳng xét suy
Mà lấn lướt làm chi đạo Phật
Trời đã khiến nhiều loài súc vật
Nó hại người niệm Phật chẳng yên
Ngoài kim Phiên dấy động các miền
Trong trào chánh bất tri tiền thế
Thương Lữ Vọng lòng không vong phế
Tưởng Thái Công mưu kế để dành
Mặc ý ai ngây dại khôn lanh
Đời ít kẻ công danh chẳng tưởng
Để mà lo đạo lý vi lương
Đừng học thói nhà Thương Bí Trọng
Đừng ngó thấy Trời còn cao rộng
Mà đem lòng phản chúa lộng ngôn
Một đứa hư hư hết cả môn
Đời hằng nói hết khôn tồn dại
Mãn căn trước nay đà trở lại
Con một nhà khôn dại thời khó
Đất ruộng Thuấn năm dây cày ló
Trời ruộng Nghiêu thấy ít có nhiều
Cám thương nỗi ngư tiều canh mục
Lòng làm lành phàm tục lánh xa
Thế nói rằng gà ở một nhà

Mà bôi mặt đánh nhau mới lạ
Mê trần tục càng ngày mắc đọa
Chốn Thiên đường chê lạ chẳng lên
Người ở đời ai cũng muốn nên
Phần chẳng có vội quên hiếu nghĩa
Của cha mẹ con đừng rút rỉa
Mình xử mình trung nghĩa thời nên
Cam hờn thay Lưu Khởi vội quên
Thậm trách bấy Mao Diên hậu hận
Tôi phản chúa phi ân dĩ tận
Ăn cơm nào lo tận Phiên trào
Nước thời trong cá lội ở ao
Ngồi miệng giếng coi sao Bắc Đẩu
Thương nghĩa Quan Công phò nhị tẩu
Lòng thảm sầu lo Hớn cạn sầu
Ai ai đừng sớm đánh tối đầu
Mà lỗi đạo ruộng sâu câu cá
Sao chẳng xét hổ trang nằm giá
Mà không bì thẹn kẻ khóc măng
Đừng thấy trăng lòng muốn phụ đèn
Đồ yêu quỉ nó khen rằng giỏi
Miền địa ngục âu lo cho khỏi
Chốn Thiên đường ai giỏi đặng lên
Con trong nhà chẳng biết hư nên
Người thiên hạ mắc tình quên nhớ
Đạo chồng vợ là căn là nợ
Đời bây giờ chẳng biết nợ căn
Của mình làm mình cúng mình ăn
Đừng khoét vách bẻ măng mà tội
Chớ bắt chước theo chàng Dương Bội
Tận gia tài mắc tội hồn ma
Khó nỗi người xét tới chỉ ra
Đời ít kẻ cải tà qui chánh
Thấy niệm Phật ăn no lòng tránh
Người làm lành nhứt tánh nhứt tâm
Trụ hôn dâm thời Trụ lại lầm
Tù Tây Bá cam tâm phải chịu
Nghĩ nhơn nghĩa nên con liệu điệu
Tưởng vì cha con chịu võ vàng
Để cho mà thiên hạ dọc ngang
Nguyền chứng có Hoàng Thiên Hậu Thổ
Nay trở lại lo đền Thủy Thổ
Người ở đời có tổ có tông
Thấy những loài lũ kiến chòm ong
Sao không sợ lỗi trong điều luật
Chưa khổ bấy mà than tiếng cực

Chẳng coi người trung trực làm sao
Thấy Thiên Luông lận đận lao đao
Phò Hoàng Tử biết sao bắt chước
Xét thuở trước công dày nhà nước
Đời bây giờ khó bước lên thang
Cảm thương chung Ngũ Thiệu ải quan
Mà giả dại qua đàng một thuở
Nghĩ hồi trước xét nay mắc cỡ
Nói ít lời than thở hả hơi
Biết làm sao cho đặng sống đời
Chừng nào đặng thảnh thơi mà đợi
Công danh lợi trải đời một thuở
Chớ biết rằng than thở về đâu
Ví cũng như Lục thị thảm sầu
Nương linh tự vọng cầu Trời Phật
Cảm thương gã Lang Châu tàn tật
Người trung thần niệm Phật cũng tiêu
Căm hờn thay một lũ quần yêu
Hoàng phi Hổ Tỷ Cang tiêu đốt
Người trung nghỉa dầu vong cũng tốt
Kẻ nịnh thần chẳng mốt thời mai
Căm giận loài phân cõi chia hai
Tô bửu thị chiều mai cũng chết
Chớ ngó thấy nói ra câu kết
Con một nhà giữ nết mà ở
Người niệm Phật nghèo thời nghèo thuở
Kẻ bạo tàn bao thuở làm nên
Cây mọc đâu dưới đất mọc lên
Làm người ở có trên có dưới
Cây dầu héo có người lại tưới
Người làm lành gặp nước thời tươi
Ví cũng như Thiên tuế tức cười
Thời Lý Đáng nên người nối nghiệp
Ví thuở trước nay theo sao kịp
Vái với trời cơ nghiệp đặng nên
Tưởng một lòng an phận bề trên
Ngày sau thấy hư nên thời biết
Theo đầu Ngụy là chàng Nhưng Tiết
Sa một đàng thác biết bao nhiêu
Giác với đời ít kẻ thương yêu
Gặp một đám mưa chiều mới thấy
Lòng chí dốc lo bề cày cấy
Đặng chờ ngày cắt gặt ví bồ
Đạo nam mô ít kẻ ra vào
Đường đạo tặc nhiều người lai vãng
Tên Đặng Sanh xưng con Tổng quản

Chàng làm ngang bắt gái qua đàng
Bị Hớn Minh xử gã điêu tàn
Đừng học thói dọc ngang cận địa
Thương mấy kẻ nói lia nói lịa
Đời nhiều người cận địa viễn thiên
Noi theo đời Nghiêu Thuấn thời yên
Chẳng nhớ thuở Mục Liên giáng thế
Con vì mẹ nên con thiểu kế
Tại nơi Trời biết kể làm sao
Có nước thời cá mới ở ao
Bằng khô hạn làm sao mà sống
Đường Địa ngục nhiều người đi xuống
Chốn Thiên đường như ruộng bỏ hoang
Một ngàn người cũng muốn giàu sang
Ai lại muốn chi đàng nghèo khổ
Đạo niệm Phật thì lao thì khổ
Phải làm giàu nhiều kẻ nam mô
Mặc ý ai ăn cướp giựt đồ
Mà học thói Gia Tô trối kệ
Đời nay khác chi đời U Lệ
Mà gọi rằng miêu duệ tử tôn
Thân thể nầy như thác chưa chôn
Giữ sao đặng tích tồn tại hậu
Đạo niệm Phật kêu Cô kêu Cậu
Người chê rằng đạo lậu quốc gia
Đạo nhà thờ kêu Cố kêu Cha
Nhà nhà lại một lòng một dạ
Thấy những người ở đời khác lạ
Người làm lành vạn họa xảy qua
Khó biết đời tôi nghĩ chẳng ra
Làm sao khỏi Diêm La hành tội
Nhớ tích trước Lý Thông vong bội
Nghĩa kim bằng gởi tội Hoàng Thiên
Mình trách mình thời vận đảo điên
Ai đen bạc Hoàng Thiên chứng chiếu
Đừng dối thế nhơn dân đàm tiếu
Xuống hạ trần giả chiếu Phật sai
Tay bồ đề miệng niệm Như Lai
Đặng kiếm bắp kiếm khoai về độ
Ra khỏi cửa xưng vi bá hộ
Giả chước mầu cứu độ người ta
Mà đem lòng dối Phật Thích Ca
Sau thác xuống Diêm La đừng trách
Vương Tử Trực trong anh xa cách
Giận trong lòng thậm trách Võ Công
Mả còn vun đem dạ bắc đông

Đồ vô loại sao không biết hổ
Thương Thái Khanh lo đền Thủy Thổ
Ép tấm lòng dụ dỗ Nguyệt Nga
Đạo làm tôi sợ lỗi quốc gia
Bởi nịnh thị mới ra chuyện đó
Loài săn cỏ ăn no lo báo
Khỉ dòm nhà tay áo ong sanh
Để cho mà thọc chuộc khôn tranh
Thác có bữa mong tranh trào chánh
Trần Thống Chế thương người đồng tánh
Ở ải ngoài chẳng tránh gươm đao
Lòng kiệt hào bảy lược sáu thao
Trải trần thế xiết bao khó nhọc
Người ngay thảo tấm lòng vàng ngọc
Mặc thế tình kẻ dọc người ngang
Thấy từ quân chánh vị thiên nhan
Mà sanh dạ lăng loàn lấy tớ
Tề bội ước Trần gia căn nợ
Nỡ lòng nào nghe tớ giứt tơ
Trách Phan Châu đem dạ lấp ngơ
Vong cựu nghĩa vò tơ làm rối
Rối nợ nước đây đà gỡ rối
Đó đem lòng dứt cội bẻ nhành
Đó gần ngai múa mỏ khôn lanh
Đây cũng chẳng tương tranh lấn lướt
Ăn cơm chúa quên sau nhớ trước
Hưởng Tề trào quên trước ngó sau
Đừng đem lòng bụng phản miệng đầu
Mà chẳng sợ đao hầu rút vỏ
Nói chuyện quấy ít nguời nghe rõ
Trâu thả lan không cỏ mà ăn
Thấy đời nầy như thỏ ẩn trăng
Mưa một đám thời măng mới mọc
Tưởng ái quốc đêm nằm trằn trọc
Oán Thiên Lăng đem dạ dọc ngang
Sai Ôn Đình binh mã dấy loàn
Bắt Đổng Mẫu lập đàng tiểu kế
Thương Đổng thị lòng không vong phế
Tưởng cơm trào chẳng kể đồ gian
Chẳng hổ người quần vận yếm mang
Sao không thẹn với trang mang tượng
Đền nợ nước công dày nghĩa trượng
Giữ lòng ngay treo tượng dối trần
Mặc ý ai ghét nghĩa oán nhân
Lòng đây cũng dĩ ân bất oán
Mẹ nuôi con kể năm kể tháng

Con nuôi mẹ kể tháng kể ngày
Nợ ở đời chưa trả lại vay
Chẳng xét dại xét ngay thời khó
Chẳng nhớ thuở nằm co đồng cỏ
Mà quên nơi đất đỏ ở đâu
Ngán cho đời bỏ thảm bỏ sầu
Mà đem dạ vui đâu không biết
Của mình mất sao mình không biết
Lại thấy người trực tiết mà ghét
Nghe súng nổ kiếm đường mở bét
Hồi bình thời nói quét dễ nghe
Muốn ở đời thì phải trồng tre
Người ngay thẳng đừng nghe lời quấy
Nghèo Trần Minh nghèo thời nghèo thấy
Tới diễn trường không giấy mà học
Thương Lý Công lòng vàng dạ ngọc
Chốn thị thiền cực nhọc chẳng nài
Miễn là cho cơ nghiệp lâu dài
Người giả dại nào ai có biết
Con mình đẻ trung quân nỡ giết
Đứa gian tà mà tiếc làm chi
Vận thời suy đúc bạc ra chì
Đời mấy thuở thác đi sống lại
Tham danh lợi mới nằm chờ đợi
Sách nói rằng dục lợi hại nhơn
Nợ mười ân chưa trả chưa đền
Sao cho đặng ăn trên ngồi trước
Liếc mắt thấy chân dùn khó bước
Mảng lo nghèo việc trước quên sao
Lỗi cùng cha con lạy cúi đầu
Ơn nghĩa ấy để sau Phật định
Căm hờn ấy Trịnh Hâm là nịnh
Lo mưu dùng Gia Định, Đồng Nai
Mặc ý người muốn mốt hay mai
Người ngay thảo nằm dài mà chịu
Mở miệng nói phải toan phải liệu
Thương cũng nhiều ghét chẳng bao nhiêu
Thương trung quân ruột thắt chính chiều
Ghét tà nịnh không quên trông dạ
Lòng những nghĩ việc nhà khác lạ
Mấy ai mà vạch lá tìm sâu
Vận còn nghèo nên phải cầm câu
Thời giàu có kẻ cầu người lạy
Đây không biểu đó mà che đậy
Vỡ ra thời mới biết dại ngay
Để nằm đây nhiều kẻ dày bừa

Mưa gần tới sao chưa ngâm giống
Người ngay thác thác rồi lại sống
Kẻ gian tà biết thuở nào trông
Đừng đem lòng dạ bướm kề ong
Thác có bữa không trông trở lại
Thấy thiệt thà bây chê rằng dại
Nghĩ phận mình xét lại chẳng khôn
Tần Thủy Hoàng đốt sách mà chôn
Nên Phật khiến tiền tồn hậu thất
Người trung nghĩa phải lo còn mất
Đừng học đồ cà khất điếm đàng
Mà phá xóm phá làng cả lũ
Đạo làm lành nào ai có rủ
Mặc ý người tu đặng thì tu
Khó biết bề biển Thánh rừng Nhu
Ai rõ đặng trung thu danh chiếm
Đạo đàng điếm thấy thời cũng hiếm
Người làm lành dễ kiếm đặng dâu
Ít có ai đào rạch bắt cầu
Mà kết thảm mua sầu trong dạ
Thấy đời ở ở đời cũng lạ
Nói ma ma phần Phật ít người
Khen cho người người chẳng có khen
Ghét cho kẻ kẻ thời không ghét
Người nói chánh một thương chín ghét
Kẻ nói tà một ghét chín thương
Cám thương chàng Lương Ngọc lụy ương
Đi hành khất sa đường ngục thất
Bởi nghèo khó ra thân cù bấc
Gởi thơ về thung thất đặng coi
Người có lòng thơ gói vàng thoi
Trình sư phụ xem coi cho rõ
Nơi chiến địa thây dầu phơi cỏ
Vái Phật Trời soi tỏ lòng ngay
Bởi có non có nước có cây
Đời có dại có ngay khó ở
Một cuộc đất chỗ bồi chỗ lở
Mình thở than than thở một mình
Chớ có ai đem dạ hữu tình
Mà lo đạo với mình một thuở
Nói cà vơ lâu ngày mắc cỡ
Phải lo bề dìu đỡ hè nghiêng
Căm hờn thay Bùi Kiệm đảo điên
Vong tiền nguyện lòng riêng một kế
Mắt thấy chị lòng dùng mưu kế
Loài súc sanh còn để làm chi

Lại biểu rằng tượng rách bỏ đi
Chùa đóng cửa tu chi hương lạnh
Căm hờn bấy những loài ngang ngạnh
Vào quán trung chưng mặt khôn tranh
Người làm lành dù lạnh cũng thanh
Kẻ hung bạo hôi tanh thời bỏ
Thây đã gởi muôn ngàn ngọn cỏ
Sao chẳng lo nói nhỏ nói to
Cơm của Trời nó muốn ăn no
Đất của Phật ở lo sanh giặc
Thương Tiểu Đồng trông tin vắng bặt
Đạo tớ thầy gay gắt nhiều phen
Lòng người ngay giữ phận khó hèn
Lều bên mã tối đèn sáng tỏ
Cơm bá tánh lo đền ngọn cỏ
Vậy mới rằng thỏ ẩn chờ trăng
Người có lòng sau có cơm ăn
Đừng làm chuyện lăng xăng mà đói
Cơm phơi khô để dành một gói
Muối mắm thời coi để có ngăn
Khá lo bề giữ việc làm ăn
Ngỏ chờ thuở cung trăng nhành quế
Đời nhà Hớn Khổng Minh mưu kế
Lo ngày sau tế thế Nam trào
Chớ đem lòng vội lý phụ đào
Mà chẳng đặng ra vào dinh thất
Chẳng nhớ thuở vì sao hướng bắc
Đến bây giờ nhị vị rất linh
Ngó thấy sao Cửu diệu thất tinh
Coi như thể lượng hình gần tỏ
Lo đạo đức khỏi vòng ngọn cỏ
Lo làm giàu cũng khó nỗi lo
Vận còn nghèo hốt cát ra tro
Tới thời khá ăn no nằm ngủ
Phải gắng lòng mà trồng đu đủ
Để ăn nằm tu rủ mà hư
Dạ cẩu trư thì hư gia thế
Phải lo dùm mưu kế thời nên
Quan Tư Đồ lập kế bề trên
Mà sau lại không nên tại vận
Cũng mắc chữ tiền cừu hậu hận
Xét phận mình gởi vận Hoàng Thiên
Giặc kim Phiên đánh khỏi tốn tiền
Tốn lỗ miệng mà an nhà nước
Con đẻ trước kêu rằng Hai Cả
Con đẻ sau kêu gã thứ Ba

Con một nhà hai ngả người ta
Phật ngài nói con ma ma dắt
Giận Thạch Hổ lòng nam dạ bắc
Đuổi Hồ Văn chạy tắt đông tây
Thấy việc đời mà ngán dại ngay
Trong rừng vắng không thây mà bỏ
Nói chuyện vậy ai tường ngoài ngõ
Khen cho người không rõ về đâu
Chốn Tam Châu dạ dốc bắc cầu
Nơi san lãnh đem sầu gởi đó
Đường thanh vắng không cho ai biết
Cơn dấy loàn còn tiếc làm chi
Mặc ý ai đem bạc đồi chì
Thời đi tới trường thi mà học
Giận Dương Ngọc nói ngang nói dọc
Mình giỏi gì mà học khinh khi
Chữ phụ nhơn dạ bất tùng qui
Sách hằng nói nhứt vương vi chủ
Đừng học thói con nhà không chủ
Cơm của Trời ăn ngủ thời hư
Người trung quân tưởng đạo ưu tư
Mà lo chỗ lưu cư tại hậu
Công danh ấy sang giàu mặc kẻ
Lo nỗi nầy Phật đẻ lần sau
Đừng tương rau mà dối đạo mầu
Người ngay thảo vọng cầu Trời Phật
Quả đời nầy nhơn vật giữ đồng
Ai tu đặng giữ lòng thời khỏi
Châu Thiên Đức chăn dân một cõi
Ai có tài cho gỉỏi thời theo
Lòng cho bền xích chó đuổi heo
Thời mới thấy khổ nghèo thiên hạ
Châu Công Cẩn dùng mưu kế lạ
Ngô Tôn Quyền giả dạ cầu hôn
Chẳng sá chi một nắm đất cồn
Mà chẳng dễ lưu tồn tại hậu
Thương nhơn nghĩa mới bày cơ lậu
Đặng cho người lo hậu về sau
Giử cái đầu chẳng đứt thời lâu
Đứng ngó thấy con trâu mà cỡi
Bạc bảy nén lòng đây đem gởi
Vàng mười thoi dạ dốc cho người
Mặc ý ai muốn khóc hay cười
Mặc ý kẻ muốn tươi hay héo
Người quân tử ăn khôn nói khéo
Thấy người giàu nở héo mà thương

Nghĩ Trương Phi trung liệt nhứt trường
Chơn thơ đạo không tường mật kế
Cù dậy lở hay rằng sự thế
Dạ tình cờ kế tại quân sư
Trời còn thương nhơn nghĩa tồn dư
Phật đại độ công tư tại sở
Đời ít đặng đời nầy một thuở
Sao không tu mà đỡ cái thân
Chớ chê nhơn nhơn lại ăn trên
Đừng chê nghĩa nghĩa mà ngồi trước
Cá gặp nước cá thời lội trước
Chim túng lồng khó nổi bước theo
Vận còn nghèo thấy thế cheo leo
Gà vỡ ổ con heo thức dậy
Dao của mình cầm gần trông cậy
Dám đem lòng sửa dại sửa ngay
Chim sổ lồng thời để nó bay
Cá gặp nước lội ngay thời rộng
Xủ quẻ Diệc quẻ nầy gieo động
Đại quốc gia vạn vọng cửu trùng
Thời Hưng Thới anh hùng lai chiếm
Khán bát quái đoài ly tầm kiếm
Nhìn lưỡng nghi tứ tượng xem tường
Thấy Châu Vương về phục nghiệp Đường
Đời Hậu Hớn cang cường chi mạo

(Vọng Hoàng Ân vạn tuế
Nam mô A Di Đà Phật)

Hết quyển 4 - Vân Tiên